Alfred được sinh ra ở làng Wanating, nay là Wantage, Oxfordshire. Ông là con trai út của vua Æthelwulf xứ Wessex với người vợ đầu tiên là Osburh [2].

Năm 853, vừa được bốn tuổi, Alfred được cho là đã được gửi đến Rome, nơi mà theo Ký sự Anglo-Saxon [3], ông đã được Giáo hoàng Leo IV "xức dầu làm vua". Các nhà văn thời Victoria sau đó giải thích đây là một lễ đăng quang trước để chuẩn bị cho việc ông lên ngôi vua xứ Wessex. Tuy nhiên, việc ông kế nhiệm là điều khó có thể xảy ra tại thời điểm đó vì Alfred vẫn còn ba người anh. Một lá thư của Leo IV cho thấy rằng Alfred phong làm "quan chấp chính"; một sự hiểu sai của sự trao quyền này, cố ý hay vô tình, có thể giải thích được sự nhầm lẫn này [4]. Nó cũng có thể dựa trên việc Alfred theo cha trong một cuộc hành hương đến Rome, nơi ông đã trải qua một thời gian tại triều đình của Charles Hói, Vua của người Frank, khoảng năm 854 đến 855.

Trên đường về từ Rome vào năm 856, Æthelwulf bị xoán ngôi bởi con trai của ông là Æthelbald. Trước nghi cơ của một cuộc nội chiến, các đại thần của vương quốc đã gặp nhau để tìm ra một thỏa hiệp. Theo đó Æthelbald sẽ cai trị vùng đất phía tây và Æthelwulf sẽ cai trị ở phía đông. Khi vua Æthelwulf chết vào năm 858, Wessex lần lược được cai trị bởi ba người anh của Alfred là Æthelbald, Æthelberht và Æthelred [5].

Giám mục Asser kể câu chuyện về việc cậu bé Alfred đã có được một quyển thơ ca của người Saxon, được trao bởi mẹ của ông do là người con đầu tiên của bà có thể ghi nhớ nó [6]. Truyền thuyết cũng kể rằng Alfred lúc trẻ đã dành thời gian sống tại Ireland để chữa bệnh. Alfred gặp nhiều rắc rối bởi các vấn đề sức khỏe trong suốt cuộc đời của ông. Người ta nghĩ rằng ông có thể đã bị bệnh Crohn.[7] Tượng của Alfred ở Winchester và Wantage miêu tả ông như một chiến binh vĩ đại. Bằng chứng cho thấy ông không mang thể chất mạnh mẽ và mặc dù không thiếu lòng can đảm, ông được biết đến về trí tuệ của mình hơn là một nhân vật hiếu chiến [8].